Zorg op afstand: vraag van tevoren naar de ‘garantievoorwaarden’

Vier dagen geleden was hij geopereerd in een zelfstandig behandelcentrum ruim 200 km verderop gelegen dan het ziekenhuis waar hij zich nu, op zondagmiddag, presenteerde met hoge koorts en een rode, warme, pijnlijke, zeer gezwollen knie.

Hoe hij in dat ver weg gelegen centrum terechtgekomen was? Via zorgbemiddeling van zijn zorgverzekeraar. De wachttijd voor een operatie was er heel erg kort. Wat er precies gezien en gedaan was tijdens de operatie kon op die zondagmiddag niet worden nagegaan. De spoedlijn van het zelfstandig behandelcentrum bleek niet beantwoord te worden en een operatieverslag of andere medische gegevens waren niet meegegeven bij ontslag.

Een complicatie, en nu?

Zo zag ik mij geconfronteerd met een complicatie van een operatie die elders enkele dagen geleden was uitgevoerd en waarvan de details mij onbekend waren. De naam van zijn behandelend arts kon mijn nieuwe spoedpatiënt zich niet herinneren. Ik kon de betreffende orthopedisch chirurg dus ook niet proberen te bereiken via de ledenlijst van mijn beroepsvereniging. 
Uiteraard heb ik de geïnfecteerde knie diezelfde middag nog gespoeld middels een kijkoperatie. Daarna volgden nog twee weken ziekenhuisopname en enkele polikliniek bezoeken voor de verdere behandeling van de infectie.

Complicaties komen in elk ziekenhuis voor maar hoe wordt ermee omgegaan?

Operaties en andere medische behandelingen verlopen in een bepaald percentage van de gevallen met complicaties. Het kwaliteitsvenster ziekenhuizen (www.nvz-ziekenhuizen.nl) maakt bepaalde complicatiecijfers per ziekenhuis voor iedereen inzichtelijk.

 
Elke arts, in welk ziekenhuis ook, heeft regelmatig patiënten bij wie complicaties optreden. Waar het om gaat is hoe organisaties en professionals omgaan met het voorkomen en behandelen van complicaties. Dat begint met de voorlichting aan een patiënt voorafgaand aan een operatie waarbij de arts nagaat of de patiënt begrepen heeft wat de voorgestelde behandeling inhoudt en welke risico's daaraan verbonden zijn.

Informatie en toestemming

Wanneer de patiënt vervolgens aangeeft de informatie begrepen te hebben en toestemming geeft voor de behandeling is sprake van 'informed consent' en kan de operatie gepland worden. 
Wat niet gebruikelijk is om te bespreken, is hoe de nazorg georganiseerd is. De meeste patiënten weten namelijk best dat aan operaties risico's verbonden zijn en accepteren die ook. Dat doen ze onder meer omdat ze er impliciet op vertrouwen dat ook de nazorg goed geregeld is, 24 uur per dag, 7 dagen per week. Dat goede vertrouwen is een kostbaar iets en moet door de ziekenhuizen en artsen niet beschaamd worden.

Is de nazorg gegarandeerd?

Het zijn deze ‘garantievoorwaarden’ die belangrijk zijn om als patiënt te verifiëren bij je zorgverlener. Je gaat er op voorhand natuurlijk niet van uit dat jouw behandeling gecompliceerd zal verlopen, maar je rekent er wel op dat wanneer zich onverhoopt problemen voordoen, jouw ziekenhuis 24 uur per dag bereikbaar is en de artsen zich maximaal inspannen om de ontstane complicaties zo goed mogelijk te behandelen. Dat lijkt een open deur maar bovenstaand voorbeeld is niet de enige keer dat ik meemaakte dat de bereikbaarheid buiten kantoortijd in de praktijk niet goed geregeld bleek te zijn.

Zorgconcentratie

Zorgconcentratie betekent vaker verder reizen voor de patiënt. Het door mij aangehaalde voorbeeld is natuurlijk een typisch voorbeeld van hoe het niet moet. Dat soort gedrag houd je als zorgverlener in deze tijd van beoordelingswebsites, onderzoek naar patiënttevredenheid en kritische zorginkopers bij de zorgverzekeraars vermoedelijk niet lang vol. 

Artsen goed informeren

Er zijn echter andere ontwikkelingen die maken dat vergelijkbare situaties zich de komende jaren juist veel meer zullen gaan voordoen: Door de toenemende concentratie van zorg en selectieve zorginkoop van verzekeraars zal het veel gebruikelijker worden dat patiënten niet in het voor hen dichtstbijzijnde ziekenhuis kunnen worden behandeld. Dit betekent dat ook vaker situaties zullen voorkomen zoals hierboven beschreven, waarbij patiënten zich in het voor hen dichtstbijzijnde ziekenhuis presenteren met complicaties van behandelingen die in een ander ziekenhuis zijn uitgevoerd. Het is dan van groot belang dat de artsen in het ziekenhuis bij u in de buurt goed geïnformeerd zijn over de behandeling die u elders heeft ondergaan.

Welgemeend advies

Mijn advies aan patiënten is daarom: Neem zelf verantwoordelijkheid en sta erop dat je bij ontslag na een operatie de ontslaggegevens meekrijgt, inclusief het operatieverslag en eventuele röntgenfoto’s of andere beeldopnames. Kan zeer nuttig zijn voor het geval het naderhand nodig is je tot het dichtstbijzijnde ziekenhuis te wenden voor het laten beoordelen en/of behandelen van opgetreden complicaties.