X-benen

Wat zijn X-benen?
X-benen zijn benen waarbij de knieën naar binnen gegroeid zijn. Wanneer er sprake is van X-benen (genua valga bds) staan de knieën dichter bij elkaar dan de enkels. Hierdoor lijkt de stand van de benen op een X.

X- en O-benen zijn onderdeel van de natuurlijke ontwikkeling van de benen. Een baby wordt geboren met O-benen. Deze O-benen worden steeds minder, geleidelijk aan ontstaan er X-benen. X-benen ontstaan bij peuters en blijven tot ongeveer 7-jarige leeftijd bestaan. Meestal zijn de benen op 7-jarige leeftijd recht gegroeid. In enkele gevallen blijft de X-stand van de benen bestaan.

Wat zijn de oorzaken van X-benen?
In eerste instantie is de oorzaak van X-benen een natuurlijke aandoening. X-benen zijn een natuurlijk onderdeel van de ontwikkeling. Externe factoren, zoals de Engelse ziekte (rachitis) kunnen in enkele gevallen ook x-benen veroorzaken. Tegenwoordig ziet men dit voornamelijk nog in ontwikkelingslanden.

Over het algemeen gezegd is de kans dat de X-stand berust op een ziekte alleen dan aanwezig is als de X-stand extreem is of gepaard gaat met pijnklachten.

Klachten en symptomen

In welke levensfase komt het voor?
Vanaf twee à drie jaar ontwikkelen alle kinderen X-benen. Bij een normale ontwikkeling groeien de benen vanaf het zevende levensjaar recht en zijn de X-benen verdwenen.

Welke klachten en symptomen kan iemand hebben?
X-benen gaan meestal niet gepaard met klachten en meestal verdwijnen de X-benen vanzelf weer. Rennen kan voor kinderen wat onhandig zijn, ze kunnen struikelen over hun eigen benen. In extreme gevallen, of wanneer de X-benen een gevolg zijn van een ziekte, kan de afwijking gepaard gaan met pijn.

Diagnose en onderzoek

Hoe en door wie wordt de diagnose gesteld?
De orthopeed stelt de diagnose op basis van een anamnese en lichamelijk onderzoek.

Welke onderzoeken worden gedaan?
In enkele gevallen is het lichamelijke onderzoek alleen niet voldoende om een diagnose te kunnen stellen. Wanneer er twijfel is over de oorzaak van de afwijking kan röntgenonderzoek duidelijkheid verschaffen.

Kijk voor meer informatie over X-benen op de websites van:
De Werkgroep Kinderorthopaedie Nederland (WKO)             www.kinderorthopaedie.nl
Orthopedie.nl (speciaal gericht op kinderorthopedie)             www.kinderorthopedie.nl

Niet-operatieve (conservatieve) behandeling

Het corrigeren van X-benen is niet eenvoudig. Nachtspalken of steunzolen kunnen X-benen niet corrigeren of rechtzetten. De groeiprocessen die hieraan ten grondslag liggen zijn zó krachtig dat deze niet gestuurd kunnen worden. De behandeling van X-benen is operatief, een operatie is nodig om X-benen te verhelpen. Wanneer de X-stand van de benen een gevolg is van een ziekte dan moet deze ziekte zelf behandeld worden, een correctie van de X-benen alleen is dan niet voldoende. Bij kinderen in de groei bestaat dan de kans dat het been weer krom groeit nadat het recht is gezet. X-benen zijn echter maar zelden het gevolg van een ziekte. 

Operatieve behandeling

Voor de operatie
Anesthesie
Deze operatieve behandeling vindt plaats onder algehele narcose.

Tijdens de operatie
Als de onderliggende oorzaak zo goed mogelijk is gecorrigeerd kan een eventueel ernstig X-been gecorrigeerd worden door de groei aan een kant van het bot (de buitenbocht) te remmen (hemi-epifysiodese). De methode van guided growth wordt het meest gebruikt. Met speciale plaatjes die meegeven in de groei kan de groei van de buitenbocht van het kromme been tijdelijk geremd worden zodat het been langzaam recht groeit. Als het been dan recht is gegroeid kunnen de plaatjes weer verwijderd worden zodat het been niet verder de andere kant op groeit. 

Hechtingen
De wond wordt gehecht met oplosbare hechtingen.

Na de operatie
Opnameduur
Na de operatie verblijft het kind gemiddeld 1 tot 2 dagen op het ziekenhuis.

Complicaties
Ondanks alle zorg die aan de operatie besteed wordt, kunnen er soms toch complicaties optreden.
De meest voorkomende complicaties zijn:
-    een wondontsteking;
-    een vertraagde wondgenezing.

Contact opnemen
U kunt contact opnemen met de orthopedisch chirurg wanneer er sprake is van bovenstaande complicaties of wanneer u het vanwege andere redenen niet vertrouwt. 
U kunt hiervoor tijdens kantooruren bellen met het secretariaat van OCON, telefoonnummer: 088 - 708 3370. 
Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de verpleegafdeling van OCON, telefoonnummer: 088 - 708 5560.

Drukverband
Na de operatie zit er een drukverband (watten en een zwachtel) om de knieën. Het drukverband vermindert de bloeduitstorting in het been. Het moet drie dagen blijven zitten.

Fysiotherapie
De dag na de operatie komt er een fysiotherapeut langs. Deze kijkt of er al een stukje gelopen kan worden. De tweede dag komt de fysiotherapeut weer om te helpen oefenen met het lopen op krukken. Wanneer dit goed gaat en de knieën goed bewogen kunnen worden dan mag u naar huis. 

Thuis
Als het nodig is, krijgt u thuis nog fysiotherapie. De hechtingen in het been zijn oplosbaar en hoeven dus niet verwijderd te worden. Meestal kunt u de eerste week niet naar school. Zodra het kan mag u weer fietsen.